Een video van een kat in een blender, meedoen aan riskante ‘challenges’ of opgelicht worden via social media. Kinderen komen online regelmatig in situaties terecht waarin zij niet weten wat ze moeten doen. De Kindertelefoon deed onderzoek naar de gesprekken die in 2023 werden gevoerd over ‘online gedrag’. Roline de Wilde, directeur Kindertelefoon: “We merken dat kinderen online snel verleid of geconfronteerd worden met uitdagingen en dilemma’s die ze lang niet altijd met hun ouders durven of kunnen bespreken.”   

Verdubbeling in gesprekken over online gedrag 
In de afgelopen jaren zag De Kindertelefoon het aantal gesprekken over online gedrag stijgen. De vrijwilligers voerden in 2023 bijna 25 gesprekken per dag met kinderen tussen 8 en 18 jaar over dit onderwerp. Dat is twee keer zoveel als vijf jaar geleden.  

Verleiding online is groot
Uit de gesprekken blijkt dat kinderen online vaak worden verleid om aankopen te doen, en worden daarbij ook regelmatig opgelicht. De Wilde: “Onze vrijwilligers horen dan bijvoorbeeld dat kinderen oordopjes of schoenen via social media of Marktplaats hebben gekocht, en deze nooit zijn aangekomen”. Daarnaast worden kinderen uitgedaagd tot deelname aan online ‘challenges’. Of worden aangezet om beelden te sturen of te uploaden waarin ze over hun eigen grenzen gaan. De Wilde: “Kinderen nemen contact met ons op over dat zij spijt hebben of zich schamen, nadat zij een aankoop hebben gedaan of ergens in mee zijn gegaan. Ze durven dit in eerste instantie meestal niet met hun ouders te delen.” 

Confrontatie met ongewenste content
Daarnaast spreekt De Kindertelefoon ook kinderen die geconfronteerd worden met heftige beelden, die niet geschikt zijn voor hun leeftijd. Dit kan gaan over porno of naaktbeelden, maar ook over extreem geweld. “Kinderen kunnen deze beelden vaak moeilijk uit hun hoofd krijgen. Het is belangrijk dat ze een veilige plek hebben waar ze in gesprek kunnen over wat ze online hebben gezien of meegemaakt. Zodat ze inzicht krijgen in wat hen helpt om dit soort beelden te verwerken en hoe ze dit in het vervolg kunnen vermijden”. 

Sociale omgangsvormen en dilemma’s  
Ook merkt de organisatie in de gesprekken dat het sociale leven van kinderen zich steeds meer online afspeelt. Ditzelfde geldt voor de jongvolwassenen die contact opnemen met de Alles Oké? Supportlijn voor 18- tot 25-jarigen. “Dit brengt nieuwe omgangsvormen en dilemma’s met zich mee. Hoe communiceer je met elkaar over verliefdheid en relaties en hoe zeg je 'nee' tegen een onbekende? Dit soort vragen zien we met name bij de Alles Oké? Supportlijn. We horen daarbij veel onzekerheid door onderlinge vergelijking online of moeite met het leggen van contacten. Jongvolwassenen vragen zich bijvoorbeeld af waar ze leeftijdsgenoten kunnen ontmoeten of wat ze moeten doen als een ander niet of langzaam reageert op berichten”, zegt De Wilde.  

“Praten over online leefwereld helpt!” 
Ongeveer de helft van de gesprekken die De Kindertelefoon dagelijks voert over de online leefwereld zijn met kinderen in de leeftijdscategorie 10 tot 12 jaar. “In dit digitale tijdperk is het belangrijk dat we kinderen al vanaf jonge leeftijd weerbaar maken. Op het gebied van veiligheid en privacy online, maar ook op sociaal vlak. Hierover praten helpt. Met ouders, op school of in vertrouwen met De Kindertelefoon. Door goed naar ze te luisteren en ze inzichten te geven, kunnen we de zelfredzaamheid van kinderen vergroten. Hoe mooi zou het zijn als we kinderen, naast fysiek, ook digitaal vaker bij de hand nemen zodat we samen leren hoe je veilig oversteekt?”  

De Kindertelefoon is op zaterdag 23 en zondag 24 maart aanwezig op My First Smartphone Festival in Beeld & Geluid.